elementy psychologii cz I - specjalizacja dla pielęgniarek

ELEMENTY PSYCHOLOGII

  1. Komunikowanie się z jednostką i grupą
  2. Mediacje i negocjacje
  3. Rozwiązywanie problemów
  4. Kształtowanie cech przywódczych
  5. Stres i radzenie sobie ze stresem - techniki obniżania stresu.

1 Komunikowanie się z jednostką i grupą


Pojęcie komunikacji

Słowa kluczowe: komunikacja interpersonalna, nadawca, odbiorca, informacja, kod, kanał, szum.
Definicje:
Komunikacja – proces, w którym ludzie podejmują działania w kierunku dzielenia się znaczeniami za pomocą symbolicznego przekazu.
Komunikacja interpersonalna – proces dzięki, któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje w bezpośrednim kontakcie z inną osobą. Dokonuje się za pomocą przekazu werbalnego i niewerbalnego.

 Struktura komunikacji

Słowa kluczowe: intencja, kodowanie, wiadomość, interpretacja.
Definicje:
Wiadomość – informacja przekazana w postaci sygnałów, czyli zachowań werbalnych i niewerbalnych.
Kodowanie – przekład zamiaru, myśli, uczucia na informację.


 Cele komunikacji

Słowa kluczowe: myśli, przekonania, uczucia, poglądy , obraz samego siebie, więzi społeczne
Definicje:
Cele komunikacji:
-wyrazić swoje myśli, przekonania, uczucia i podzielić się z innymi własnym doświadczeniem
-wymienić z innymi posiadane informacje, uzgodnić poglądy
-dokonać zmian w zachowaniu innych ludzi, wydać polecenia, wykonać wspólne zadania
-wyrazić nasz stosunek do partnera i określić własną pozycję w związku
-nawiązać więzi społeczne między ludźmi i zaspokoić ich potrzeby
-przyczyniają się także do kształtowania naszego obrazu samego siebie.

 Poziomy komunikacji

Słowa kluczowe : faktyczny, instrumentalny, afektywny.

 Efektywne komunikowanie się

Słowa kluczowe: intencje, wiarygodność nadawcy, zrozumiałe informacje, redundancja, feedback.
Definicje:
Efektywne komunikowanie się zachodzi wtedy, kiedy odbiorca rozumie sytuację tak, jak zamierzył nadawca. W skutecznej komunikacji informacja nadawcy dokładnie oddaje jego intencje, a interpretacja odbiorcy zbiega się z zamiarami nadawcy.
Sprawne wysyłanie informacji:
-zwiększenie redundancji (nadwyżek znaczeniowych)komunikatu i zmniejszenie szumu przez użycie więcej niż jednego kanału i powtarzanie informacji więcej niż jeden raz
-przekazywanie komunikatu całkowitego i jasnego razem z wszystkimi informacjami ubocznymi, których odbiorca może potrzebować, żeby zrozumieć twój układ odniesienia i punkt widzenia
-przedstawienie informacji jako swojej własnej przez użycie zaimków osobowych – ja, mój
-dbałość o to, żeby wypowiedzi werbalne i oznaki niewerbalne były ze sobą zgodne.
Sposoby poprawy komunikacji:
-redundancja
-feedback.

 Komunikacja werbalna i niewerbalna

Słowa kluczowe: gestykulacja, mimika i wyraz twarzy, dystans przestrzenny, kontakt wzrokowy.
Definicje:
Komunikacja niewerbalna – to „język ciała”. Bardzo istotne są w niej takie czynniki, jak: przestrzeń społeczna, symbole, wyraz twarzy, mimika, kontakt wzrokowy.
Komunikacja werbalna – przekazywanie informacji za pomocą wyrazów. Dużą rolę odgrywają tu takie czynniki, jak: akcent, stopień płynności mowy, zawartość wypowiedzi.

 Komunikacja werbalna

Słowa kluczowe: konwersacja, fazy rozmowy, pytania, polecenia, informowanie, rodzaje komunikatów werbalnych: komunikaty krytyczne, strukturalne, opiekuńcze, wspierające
Definicje:
Jedną z najbardziej znanych jest koncepcja konwersacji, nazywana teorią implikatur. Zakłada ona, że podstawowym zjawiskiem w wymianie konwersacyjnej jest tworzenie niekonwencjonalnych znaczeń wypowiedzi, które bazują na wiedzy pozajęzykowej rozmówców i bieżącym kontekście konwersacyjnym.
Podstawowe zasady konwersacji:
-reguła kooperacji – zobowiązuje ona rozmówców do realizacji swych wkładów w tworzenie wymiany w odpowiednim momencie i przy akceptacji celu i kierunku konwersacji. Opiera się ona na czterech zasadach uzupełniających :
-zasada jakości - nie należy mówić tego co jest fałszem lub nie jest wystarczająco uzasadnione,
-zasada ilości - należy unikać nie wymaganej szczegółowości,
-zasada odpowiedzialności- mówienie rzeczy zgodnych z aktualnym przebiegiem rozmowy,
-zasada sposobu - unikanie wypowiedzi wieloznacznych, wypowiedzi mogących zranić rozmówcę; należy mówić w sposób uporządkowany.
Fazy rozmowy:
-faza otwarcia - przywitanie i przedstawienie się, wyjaśnienie celu wizyty.
-faza nabierania zaufania - skoncentrowanie się, nastawienie na aktywne słuchanie, życzliwy komentarz na temat firmy, branży.
-faza fachowa - dotyczy sedna sprawy z którą przyszliśmy, przedstawienie własnego punktu widzenia, dotyczy fachowego słownictwa.
-faza końcowa – zamykająca.
Polecenia – są stosowane w celu wywarcia wpływu na zachowanie innych; mogą być uprzejme, perswazyjne lub autorytarne.
Pytania – ukierunkowane na uzyskanie informacji werbalnej, otwarte lub zamknięte; osobowe albo bezosobowe.
Komunikaty krytyczne – maja na celu przekazanie drugiej osobie, ze jest nie w porządku, wzbudzenie w niej poczucia winy.
Komunikaty strukturalne – pouczają jak druga osoba powinna się zachować, co zrobić, jak postępować.
Komunikaty opiekuńcze – z ich pomocą włączamy się do rozwiązania problemu, udzielamy pomocy, wyręczamy, przejmujemy inicjatywę.
Komunikaty wspierające – traktują partnera jako osobę, która potrafi samodzielnie rozwiązywać problem.

  Komunikacja niewerbalna

Słowa kluczowe: gestykulacja, pozycja ciała, kontakt fizyczny, ton głosu, kinezjetyka, proksemika.
Definicje:
Komunikacja niewerbalna może się wyrażać poprzez:
-gesty
-mimika i wyraz twarzy
-dotyk i kontakt fizyczny
-dystans przestrzenny
-kontakt wzrokowy i wymiana spojrzeń
-pozycja ciała
-niewerbalne aspekty mowy.
Kinezjetyka zajmuje się pozycjami ciała, postawą, gestami i innymi ruchami ciała. Ekspresja ciała zdaje się być najbardziej jasną stroną komunikacji niewerbalnej. Pozwala ona poprzez prawidłową ocenę ruchów określić status społeczny, wykształcenie, wychowanie.
Proksemika jest to nauka zajmująca się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między osobami oraz między osobami a otoczeniem (materialnym) na relacje psychologiczne, sposób komunikacji.
Cztery strefy używane przez nas nieświadomie podczas interakcji z innymi ludźmi:
-strefa intymna (0-45cm),
-strefa osobista (45-120 cm), 
-strefa społeczna (1,2-3,6 m), 
-strefa publiczna (3,6-6m).

Cechy aktywnego słuchania

Słowa kluczowe: odzwierciedlanie, parafrazowanie, klaryfikacja (skupianie się na najważniejszym), umiejętność skupienia się, umiejętność podążania.
Definicje:
Aktywne słuchanie – to okazywanie rozmówcy akceptacji, szacunku, serdeczności i ciepła, to powstrzymywanie się od wypowiadania własnych sądów i dobrych rad. Pomaga ono osobie, która mówi, dokładniej uzmysłowić sobie, na czym polega problem.
Umiejętności potrzebne w rozmowie:
-rozpoczynaj od pytań otwartych zaczynających się od słów, kto, co, kiedy, jak, dlaczego
-przysłuchuj się nie tylko odpowiedziom na pytania, ale także innym informacjom, które dostarczają wiedzy o mówiącym
-w rozmowie, niezależnie od tematu ujawniaj także pewne informacje o sobie.

 Komunikacja formalna i nieformalna

Słowa kluczowe: sieć pogłosek, nitka, plotka, przypadek, kiść.
Definicje:
Komunikacja formalna – wykorzystuje istniejące i oficjalne kanały informacji.
Komunikacja nieformalna – nie ma oficjalnych kanałów informacyjnych. Odbywa się poza liniami podporządkowania i przyjmuje różne formy.

Bariery komunikacyjne i sygnały zakłócające

Słowa kluczowe: osądzanie, decydowanie za innych, uciekanie od problemów partnera, różnice kulturowe, stereotypy.
Definicje:
Bariery komunikacyjne – wszystkie czynniki, które utrudniają zrozumienie przekazu zawartego w wypowiedzi.
Przeszkody w komunikacji:
-różnice w postrzeganiu
-różnice językowe
-szum
-emocje
-niezgodne komunikaty werbalne i niewerbalne
-nieufność.

 Kompetencje interpersonalne

Słowa kluczowe: umiejętności interpersonalne.
Definicje:
Umiejętności interpersonalne to, najkrócej mówiąc te, które sprawiają, że potrafimy dobrze pracować w zespole.
To umiejętność komunikowania się, planowania pracy razem ze współpracownikami, dochodzenia do kompromisu, wspólnego dążenia do celu.


Zachowania asertywne, agresywne i uległe

Słowa kluczowe: prawa, lekceważenie, respektowanie.
Definicje:
Zachowanie asertywne – oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie i pragnienia drugiej osoby.
Agresywność – bywa często mylona z asertywnością. W zachowaniach agresywnych respektujemy własne prawa lekceważąc jednocześnie prawa innych. Nie liczymy się z innymi, nie słuchamy ich, podejmujemy decyzje bez uwzględnienia praw innych.
Uległość – polega na respektowaniu praw innych przy jednoczesnym lekceważeniu własnych praw. Zachowania uległe cechuje to, że interesy innych osób stawiamy ponad własnymi, często rezygnując z własnych dążeń, pragnień i potrzeb.

 Style komunikacyjne kobiet i mężczyzn

Definicje:
Grupy mężczyzn lubią mówić o pieniądzach, pracy, sportach, rywalizacji i lubią sobie wzajemnie dokuczać.
Kobiety bardziej się ujawniają i rozmawiają na bardziej intymne tematy, szczególnie z innymi kobietami.
Gdy kobiety i mężczyźni przebywają razem, mężczyźni zwykli mówić więcej, przerywają, mówią głośniej, generalnie kontrolują przebieg rozmowy.
Mężczyźni i kobiety stosują różne słownictwo.
Kobiety współpracują i wspierają, dbają by rozmowa była kontynuowana, zadają pytania, dają więcej pozytywnych wzmocnień, są bardziej grzeczne.

 Pojęcie asertywności

Słowa kluczowe: asertywność, prawa, potrzeby, poglądy.
Definicje:
Asertywność – to respektowanie własnych praw przy jednoczesnym respektowaniu praw innych osób. Oznacza to obronę własnych praw przy uznaniu praw innych, wyrażanie swoich potrzeb, poglądów i odczuć. Zachowując się asertywnie, umacniamy i określamy nasze granice.

 Prawa asertywne

Słowa kluczowe: opinie, potrzeby, uczucia, intencje, prośby.
Definicje:
Prawa asertywne:
- Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – tak długo, dopóki nie ranisz innych.
- Masz prawo do wyrażania siebie – nawet, jeśli rani to kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne (są asertywne).
- .Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że oni maja prawo odmówić.
- Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z druga osobą.
- Masz prawo do korzystania ze swoich praw.

 Komunikaty w formie „ja”, „ty”

Słowa kluczowe: ja, ty, kontakt, terytorium.
Definicje:
Mówienie zdań, w których podmiotem jest słowo „ja” to asertywne komunikowanie. Nie przyjmujemy na siebie w takich wypowiedziach „misji” wyrażania opinii innych ludzi, jasno i otwarcie wyrażamy siebie w kontakcie. Te komunikaty stwarzają szansę porozumienia.
Komunikaty typu „ty” blokują wymianę, często ranią, bywają niezrozumiałe. Są też zwykle elementem agresywnego zachowania. Gdy mówimy „ty” wkraczamy na czyjeś terytorium.

elementy psychologii cz II - specjalizacja dla pielęgniarek

  ELEMENTY PSYCHOLOGII


  1. Komunikowanie się z jednostką i grupą
  2. Mediacje i negocjacje
  3. Rozwiązywanie problemów
  4. Kształtowanie cech przywódczych
  5. Stres i radzenie sobie ze stresem - techniki obniżania stresu.

  2 Mediacje i negocjacje.

Pojęcie konfliktu

Słowa kluczowe: intrapersonalny, interpersonalny, intragrupowy, intergrupowy, interorganizacyjny.
Definicje:
Konflikt oznacza sytuację społeczną, w której dochodzi do zetknięcia się sprzecznych interesów, postaw i wartości jednostek i/lub grup funkcjonujących w obrębie organizacji, których skutkiem są określone ich zachowania.

Sytuacja konfliktowa

Słowa kluczowe: konflikt konstruktywny i destruktywny.
Definicje:
Konflikt powstaje, gdy:
-istnieją wyodrębnione strony
-istnieje współzależność społeczna
-strony nie pomagają sobie w osiągnięciu celu, stanowią przeszkodę lub blokują realizację dążeń.
W sytuacjach konfliktowych często ma miejsce zniekształcone postrzeganie zachowań, motywacji i stanowisk obu osób. Typowe zniekształcenia to:
-lustrzane odbicie
-mechanizm źdźbła i belki
-podwójne normy
-biegunowe myślenie
-samospełniająca się przepowiednia.
Wymiary sytuacji konfliktowych:
-dokładne widzenie konfliktu
-dbałość o ścisłe porozumiewanie się
-budowanie klimatu zaufania
-tworzenie wspólnych rozwiązań
-określanie konfliktu.

 

Dynamika konfliktu

Słowa kluczowe: przedmiot sporu, równowaga stosunków.
Definicje:
Dynamika konfliktu:
Pierwotny pojedynczy przedmiot sporu , Narusz równowagę stosunków , Doprowadza do ujawnienia się innych spornych zagadnień, poprzednio tłumionych, Pojawia się coraz więcej racji drugiej strony, które pogłębiają nieporozumienia , Druga strona wydaje się z gruntu zła , Wysuwa się osobiste zarzuty wobec drugiej strony , Konflikt uniezależnia się od pierwotnego przedmiotu sporu.

  Fazy konfliktu

Słowa kluczowe: prowokacja, eskalacja, konfrontacja, kompromis.
Definicje:
- Sytuacja poprzedzająca - przykładem może być narastanie trudności ekonomicznych firmy i groźba utraty płynności finansowej.
- Prowokacja - dyrekcja chcąc uniknąć roszczeń płacowych informuje załogę o planowanych zwolnieniach grupowych.
- Eskalacja - obydwie strony prezentują nieprzejednane stanowisko.
- Konfrontacja - dochodzi do próby sił pomiędzy stronami. Załoga strajkuje, dyrekcja wręcza zwolnienia.
- Szukanie kompromisu -załoga przestaje strajkować, ale i nie wysuwa roszczeń płacowych, dyrekcja wycofuje się z przeprowadzenia zwolnień.

  Sposoby opanowania konfliktu

Słowa kluczowe: przyczyny, rozmiary, problem, procedura.
Definicje:
Najpewniejszym sposobem na konstruktywne rozwiązanie konfliktu jest zaangażowanie obu osób w sytuację, w której muszą ze sobą współpracować dla osiągnięcia czegoś, czego obie pragną.
Określanie konfliktu:
-opis przyczyn
-ujawnienie rozmiaru
-nazwanie konfliktu.
Etapy rozwiązywania konfliktów:
-zdefiniuj problem
-rozpoznaj przyczyny
-przedstawcie sobie możliwe rozwiązania
-zdecydujcie się na rozwiązanie dobre dla was obu
-wprowadzacie w życie to rozwiązanie
-zastanówcie się czy to zlikwidowało wasz problem.
Procedury radzenia sobie z konfliktami:
-negocjacje
-facylitacja
-mediacja
-arbitraż
-sąd

  Mediacje


Słowa kluczowe: rokowania, spór, mediator, porozumienie, komunikacja, strony.

Definicje:
Przez pojęcie mediacji należy rozumieć tego rodzaju rokowania w sporze, w których udział bierze za zgodą, a często z inicjatywy stron w sporze, przedstawiciel nie będący stroną w sporze.
Zdarza się, że bezpośrednie negocjacje nie prowadzą do zawarci porozumienia lub eskalacja konfliktu i wzajemnej niechęci uniemożliwia strona podjęcie negocjacji. W takiej sytuacji można zwrócić się do mediatora – osoby niezależnej, bezstronnej, której zadaniem jest pomóc stronom w znalezieniu rozwiązania, które byłoby dla nich do przyjęcia. Mediator kontroluje proces rozwiązywania konfliktu, chroni przed jego eskalacją, pomaga stronom zrozumieć problem, dokonać analizy konsekwencji różnych rozwiązań. W przypadkach bardzo silnego konfliktu może pośredniczyć w komunikacji między stronami, które nawet nie chcą spotkać się przy jednym stole. Wybór rozwiązania i opracowanie końcowego porozumienia zależy od uczestników. Strony zatem zachowują kontrolę nad treścią końcowego porozumienia. Warunkiem zawarcia porozumienia jest zgoda uczestników. Miara jego jakości – podobnie jak w przypadku negocjacji i facylitacji – jest satysfakcja stron.
Mediator:
-organizuje proces mediacji
-jest strażnikiem procedury
-aktywnie słucha
-uczy negocjacji problemowych
-jest strażnikiem realności porozumienia

Negocjacje
Słowa kluczowe: strony, jawne, plenarne, niejawne.
Definicje:
Negocjacje – są to bezpośrednie rozmowy, których celem jest osiągnięcie porozumienia, zawarcie transakcji lub rozwiązanie problemu. Porozumienie zostaje zawarte wówczas, gdy zostanie zaakceptowane przez wszystkie strony.
Warunki skutecznych negocjacji:
-strony muszą być dobrze wyodrębnione
-strony muszą znać możliwe do zrealizowania inne sposoby zaspokojenia
-strony muszą być gotowe do zmiany stanowiska
-strony muszą chcieć osiągnąć porozumienie.
Rodzaje negocjacji:
-plenarne
-jawne w imieniu zespołów
-wewnątrz zespołu
-z taryfikatorami
-niejawne.

  Etapy negocjacji

Słowa kluczowe: ustalenia, oferty, propozycje, przetarg, zaufanie, współpraca, kompromis.
Definicje:
Przebieg rozmów:
- rozmaite ustalenia wstępne – np. sprawy organizacyjne, porządek rozmów
- otwarcie czyli oferty, propozycje początkowe, ich uzasadnienie, argumentacja,
- kolejne propozycje czyli ustępstwa (dawane samemu i uzyskiwane od drugiej strony); próba rozpoznania przedziału drugiej strony,
- przetarg końcowy – odbywa się, gdy strony są gotowe zawrzeć porozumienie (przynajmniej jedna z nich przypuszcza, że porozumienie jest możliwe, gdyż rozmowy toczą się w przedziale zgodności, obszarze kompromisu),
- spisanie porozumienia.
Plan negocjacji:
-budowanie atmosfery zaufania i współpracy
-ustalenie procedury i reguł gry
-strukturalizacja problemu i ustalenie planu negocjacji merytorycznych
-zdefiniowanie kwestii spornej
-określenie interesów stron związanych z rozpatrywaną kwestią
-poszukiwanie możliwych sposobów rozwiązania kwestii spornej
-ocena poszczególnych propozycji rozwiązania kwestii spornej
-wybór rozwiązania najlepszego (optymalnego).

  Zapoznanie się z czynnikami negocjacji

Słowa kluczowe: informacje, cele, stanowiska, kryteria, uczciwość, regulamin.
Definicje:
Uwarunkowania negocjacji:
-zdobywanie i wykorzystywanie informacji istotnych w negocjowaniu
-poznanie historii sprawy, organizacji i osób, z którymi będą prowadzone negocjacje
-znać strukturę organizacyjną drugiej strony
-poznanie głównego celu negocjacji
-wybiórcze operowanie informacją (unikanie ujawniania posiadanych informacji jak i źródeł ich pochodzenia
-ustalać jasne i konkretne cele
-stwarzanie atmosfery spokoju pomiędzy stronami
-uznanie impasu jako nieuniknionego etapu w negocjacjach
-dotrzymywanie obietnic
-szanowanie przeciwnika
-bycie realistycznym i adekwatnym
-uzgadnianie wspólnych, obiektywnych kryteriów
-umożliwienie przedstawienia stanowiska drugiej stronie
-nie odwoływanie się do prawa, regulaminów, pogróżek
-nie podważanie uczciwości drugiej strony
-uważne i aktywne słuchanie drugiej strony
-parafrazowanie (powtarzanie nieznacznie zmodyfikowanej wypowiedzi drugiej strony, przez co sygnalizujemy, iż słuchamy uważnie i z zainteresowaniem)
-nie akceptowanie presji czasu (nie spieszyć się)
-gdy powstają wątpliwości konsultowanie się z ekspertami .

  Zapoznanie się ze stylami negocjacji


Słowa kluczowe: strategia pozycyjna, strategia problemowa, miękki, rzeczowy, twardy.

Definicje:
Podstawowe założenia strategii pozycyjnej:
- Rywalizacja o określone, ograniczone dobro; przedmiot przetargu jest znany i określony od początku, negocjacje ograniczają się do rozstrzygnięć co do sposobu jego podziału.
- Próba przeforsowania naszego rozwiązania, stanowiska, żądania, pozycji; pokonania przeciwnika, przekonania go, by zrezygnował ze swoich rozwiązań i przyjął nasze propozycje.
- Żądany wynik to przyjęcie przez druga stronę naszej propozycji w całości; typowy wynik to kompromis pomiędzy wyjściowymi stanowiskami obu stron (każda ze stron częściowo ustępuje).
Podstawowe założenia strategii problemowej:
- Dobro do podziału i wymiany jest zasadniczo nieograniczone i niekoniecznie z góry określone. Negocjacje to oprócz rozstrzygnięć o podziale dobra, próba poszukiwania sposobów powiększania dóbr do podziału lub wymiany.
- Tworzenie możliwości osiągania rozwiązań lepszych, niż mechaniczny kompromis między wstępnymi pozycjami stron. Pożądany wynik to rozwiązanie typu „wygrana – wygrana” (czyli korzystne dla obu stron).
- Rezygnacja z walki z druga stroną. Zadaniem negocjatora jest zrealizowanie własnych potrzeb (czy potrzeb grupy, którą reprezentuje), a nie pokonanie drugiej strony, przeforsowanie własnego stanowiska.
Trzy podstawowe style negocjowania:
I miękki - (często jest to strategia słabszego) – w stylu tym dominuje unikanie osobistego konfliktu, stosowanie ustępstw (akceptowanie strat), poszukiwanie polubownego rozwiązania przy zachowaniu jedynie własnego minimum celu. Składa się też częste propozycje. Stosuje się opóźnianie i przeciąganie negocjacji.
II rzeczowy - (styl dyskusji i kompromisu) – ten styl to stosowanie obiektywnych kryteriów, proponowanie alternatywnych rozwiązań, wspólne opracowanie końcowej wersji kontraktu, oddzielenie emocji od problemu, skoncentrowanie się na celu a nie na stanowiskach stron. Zwracanie uwagi na opinie oponentów. Szacunek dla przeciwników i ich poglądów.
III twardy - (często jest to strategia silniejszego). - traktowanie partnerów negocjacji jako przeciwników, żądanie jednostronnych własnych korzyści i ustępstw drugiej strony jako warunku porozumienia. Wywieranie presji. Unikanie kompromisu podczas rozmów. Przesuwanie lub przerywanie negocjacji. Ignorowanie stanowiska drugiej strony. Ustalanie limitów czasu lub przeciąganie negocjacji. Powoływanie się na innych. Stawianie ultimatum, blefowanie, posyłanie rzecznika bez uprawnień, ignorowanie informacji i argumentów strony drugiej. Głoszenie priorytetu własnego stanowiska. Sianie niezgody w obozie przeciwnika.

  Negocjacje – najważniejsze zasady


Słowa kluczowe: granica, oczekiwania, szanse, rokowania, uprawnienia, kompetencje.

Definicje:
Negocjator powinien na wstępie określić, przed samym sobą, górną granicę swoich oczekiwań, czyli najlepszy, z jego punktu widzenia, możliwy do osiągnięcia wynik negocjacji. Istotna jest też dolna granica - najgorszy, ale możliwy jeszcze do zaakceptowania rezultat.
Negocjacje mają sens i rokują nadzieje na sukces, gdy:
-strony są gotowe do zawarcia porozumienia mimo różnic poglądów czy też interesów
-negocjatorzy posiadają uprawnienia i kompetencje do podejmowania decyzji
-jest się przygotowanym merytorycznie i prawnie do prowadzenia rozmów
-nasz stan emocjonalny umożliwia kontrolowanie własnego zachowania.
Negocjatorzy powinni być rzeczywistymi i akceptowanymi przedstawicielami swoich grup.


elementy psychologii cz III - specjalizacja dla pielęgniarek

  ELEMENTY PSYCHOLOGII

  1. Komunikowanie się z jednostką i grupą
  2. Mediacje i negocjacje
  3. Rozwiązywanie problemów
  4. Kształtowanie cech przywódczych
  5. Stres i radzenie sobie ze stresem - techniki obniżania stresu.

  3 Rozwiązywanie problemów.

  Pojęcie problemu

Słowa kluczowe: sytuacja trudna, sytuacja nowa, sytuacja niepewna.
Definicje:
Pojęcie problemu nie jest jednoznacznie określone w pracach psychologicznych
i pracach pedagogicznych. W pracach tych można znaleźć około 30 różnych pojęć związanych z problemem.
I grupa – problem jest sytuacją trudną lub trudnością, która powstaje w trakcie ludzkiej działalności   np. student czeka na egzamin.
II grupa – problem jest sytuacją nową dla podmiotu np. człowiek, który po raz pierwszy trafił do więzienia.
III grupa – problem jest sytuacją niepewną lub sytuacją zawierającą niepewność np. która jest godzina – patrzę na zegarek i redukuję niepewność psychologiczną.

  Rodzaje problemów

Słowa kluczowe: orientacyjne, decyzyjne, wykonawcze.
Definicje:
Problemy orientacyjne – czyli tzw. problemy poznawcze , powstają w trakcie tych czynności, których celem jest zdobycie informacji o otaczającym nas świecie.  
Problemy decyzyjne - powstają przy podejmowaniu postanowienia o działaniu.         
Problemy tzw. wykonawcze – powstają wówczas gdy realizujemy podjęte decyzje.

 

Fazy rozwiązywania problemu

Słowa kluczowe: sytuacja problemowa, informacja, pomysł, myślenie, weryfikacja.
Definicje:
- Dostrzeganie problemu – podmiot dostrzega problem, czyli odkrywa go i uświadamia sobie, że wiedza którą dysponuje nie jest wystarczająca aby osiągnąć cel. 
- Analiza sytuacji problemowej – podmiot analizuje jakie są rozbieżności między tym co jest dane, a tym co jest pożądane. 
- Wytwarzanie pomysłów rozwiązania – w tej fazie , która jest kluczową fazą rozwiązywania problemów, podmiot wytwarza informacje niezbędne do rozwiązania problemu. Te nowe informacje, które wytwarza - nazywane są myśleniem produktywnym.
- Weryfikacja pomysłów rozwiązania  problemu – celem tej fazy jest ocena  pomysłów rozwiązania problemu, jest to inaczej kontrola pomysłów. W wyniku weryfikacji pomysłów – podmiot przyjmuje lub odrzuca pomysł. 
- Powrót do faz poprzednich – powrót do faz poprzednich może nastąpić na każdym etapie rozwiązywania problemów , przyczyną mogą być niepowodzenia w fazach następnych.

  Techniki twórczego myślenia

Słowa kluczowe: stymulacja, czynności intelektualne, zapamiętywanie, rozumienie, ocenianie.
Definicje:
Techniki twórczego myślenia to techniki mające na celu stymulację podstawowych czynności intelektualnych, jakimi są:
-zapamiętywanie, polegające na zdobywaniu i gromadzeniu informacji oraz na wykorzystaniu tych informacji;
-rozumienie i zdolność opisywania obiektów za pomocą różnych języków opisu (np. język matematyki, biologii, malarstwa itp.)
-tworzenie nowych obiektów według kryterium podejmowanych działań, tj. finalizowanie istniejących pomysłów, nadawanie celów obiektom istniejącym, krytyczne ocenianie przeznaczenia analizowanych obiektów, poszukiwanie nowych sposobów zorganizowania elementów, nowych obszarów zastosowania znanych już rozwiązań itp.;
Technik tych jest wiele. Dzielą się one na racjonalne (podejście analityczne) i irracjonalne (podejście fantastyczne oparte na dochodzeniu do rozwiązań metodą analogii).
W literaturze wymienia się na przykład takie techniki, jak: technika krytycznych konstatacji, wykaz negatywnych cech badanego obiektu, technika identyfikacji (z badanym przedmiotem), technika zróżnicowanych sformułowań, technika analizy konceptualnej, technika ,,tytułów książkowych”, badanie morfologiczne, badania operacji (czynności), badanie przez analogię, technika wymuszonych skojarzeń, technika skojarzeń pośrednich, fantazjowanie itp.
Stosowanie tych różnych technik ułatwia rozwiązującemu problem lepiej i pełniej wykorzystać swój potencjał umysłowy. Dzięki nim może on osiągnąć takie stany emocjonalne i umysłowe, na jakie nie pozwalają mu jego nawyki, nieśmiałość i rutyna.

Przyczyny niepowodzeń w rozwiązywaniu problemów

Słowa kluczowe: reguły, złożoność, nowość, schematyczność, procedura, nastawanie.
Definicje:
Czynnikami przeszkadzającymi w rozwiązywaniu problemów są:
-duży stopień nowości,
-duża liczba reguł,
-duża złożoność reguł,
-niezgodność reguł z intuicją (ze zdrowym rozsądkiem lub wiedzą czy rozumowaniem człowieka).
 Często problemy z rozwiązywaniem pojawiają się z powodu określonego nastawienia umysłowego, czyli schematycznego ich spostrzegania zgodnie z posiadanym modelem wyznaczającym sposób reprezentacji, kontekst czy procedurę rozwiązywania problemu. Inaczej określa się takie nastawienia jako obwarowania umysłowe. Mając utrwalone nastawienie, człowiek rygorystycznie się stosuje do danej strategii, która w odniesieniu do nowego problemu okazuje się być nieskuteczna, mimo, że wcześniej dobrze funkcjonowała przy rozwiązaniu wielu problemów. Innego typu nastawienia przejawiają się w uporczywym trzymaniu się określonej funkcji użytkowej przedmiotu. Niezdolność uświadomienia sobie, że danego przedmiotu można także użyć w innym celu to fiksacja funkcjonalna. Nie pozwala ona na rozwiązanie nowych problemów za pomocą starych narzędzi. Jeszcze inny typ nastawienia to stereotypy, czyli przekonania, zgodnie z którymi członkowie pewnych grup społecznych charakteryzują się określonymi cechami. Kształtują się one w ten sam sposób, co inne nastawienia umysłowe: poprzez kilkakrotną obserwację jakiegoś zjawiska czy wzorca, potem uogólnienie, zakładając, że wzorzec ten będzie się w przyszłości zawsze ujawniał. Stereotypy, podobnie jak inne rodzaje nastawień umysłowych, ograniczają myślenie posługujących się nimi ludzi, upośledzając ich zdolności rozwiązywania problemów. Rozwiązanie wcześniejszego problemu może utrudniać rozwiązanie problemu późniejszego i mamy wówczas do czynienia z transferem negatywnym. Transfer pozytywny ma miejsce wówczas, gdy rozwiązanie problemu wcześniejszego ułatwia poradzenie sobie z nowym problemem. 

  4 Kształtowanie cech przywódczych.

  Istota i rodzaje przywództwa

Słowa kluczowe: przywództwo, władza, autorytet.
Definicje:
Przywództwo - jest oddziaływaniem na zachowania innych; to rodzaj społecznego wpływu, który pojawia się wówczas, gdy jedna osoba (przywódca) jest zdolna do powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś innego, ulegającego jej z powodu więzi, jaka ich łączy (z powodu stosunku społecznego, jaki pomiędzy nimi zachodzi); wiąże się z pewnymi szczególnymi cechami i zachowaniami osoby, której inni są skłonni zaufać i podporządkować się (mówimy wtedy, że ta jednostka ma w grupie autorytet, władzę, którą inni dobrowolnie akceptują).
Przyczyny wzrostu znaczenia przywództwa w organizacjach gospodarczych:
-od przywódców zależy poziom życia i gospodarki;
-nasilenie się konkurencji (należy umieć przewodzić);
-globalizacja współczesnej gospodarki (dużymi organizacjami najlepiej kierują ludzie o cechach przywódczych);
-kieruje się ludźmi wykształconymi (nieskuteczne byłoby oddziaływanie takie, jak 20 lat temu);
-firmy znajdują się w burzliwym otoczeniu (muszą być plastyczne, zmieniać się, a najskuteczniej zmiany przeprowadzają przywódcy).
Rodzaje przywództwa:
-strategiczne
-kierownicze
Władza i wpływ w organizacjach wiążą się z autorytetem formalnym (posiadanie prawa do wywierania wpływu) oraz autorytetem nieformalnym (władza sprawowana ze względu na przyzwolenie jednostek). Co za tym idzie różnice w sposobach sprawowania władzy tkwią w jej źródłach (np. przywódcy - częściej sięgają po źródło władzy nieformalnej; manager - częściej korzysta ze źródeł władzy formalnej.
Źródła władzy, autorytetu i przywództwa:
władza nagradzana - jej istota to nagradzanie osób za wykonanie zadania;
władza wymuszana - jej istota to kary;
władza z mocy prawa - władza formalna;
władza ekspercka - podwładni są przekonani o kompetencjach i wiedzy w danej sprawie swego przywódcy;
władza odniesienia - pojawia się wówczas, gdy osoby podwładne wykazują chęć do naśladowania lub upodobnienia się do sprawującego władzę;
uczucia - nieformalne; siła wpływu zależy również od emocji i uczuć;
osobowość - wpływy zależy od osobistych cech sprawującego władzę;
charyzma - sprawujący władzę jest postrzegany jako człowiek o wyjątkowych cechach; podporządkowanie się mu wynika z wiary w jego możliwości rozwiązania pewnych spraw (źródłem charyzmy jest skuteczność w ich rozwiązywaniu).

elementy psychologii cz IV - specjalizacja dla pielęgniarek

  ELEMENTY PSYCHOLOGII

  1. Komunikowanie się z jednostką i grupą
  2. Mediacje i negocjacje
  3. Rozwiązywanie problemów
  4. Kształtowanie cech przywódczych
  5. Stres i radzenie sobie ze stresem - techniki obniżania stresu. 

     

      5 Techniki obniżania stresu

      Pojęcie i rodzaje stresu

    Słowa kluczowe: reakcja, wymagania, równowaga, wydarzenie, objawy.
    Definicje:
    Stres – przestymulowanie, nadmierne zużywanie energii życiowej.
    W myśl jednej z wielu definicji stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym niespecyficzny sposób reakcji organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne, psychiczne lub somatyczne, które mogą być traktowane jako następstwo każdego- pozytywnego lub negatywnego- zdarzenia, wobec którego staje człowiek.
    Stres jako sytuacja - stresem nazywamy sytuację trudną, która wytrąca jednostkę ze stanu równowagi i zakłóca jej spokój. Charakteryzuje się ona tym, że w zetknięciu z nią nie można zastosować znanych sobie, wcześniej wypróbowanych sposobów reagowania, zachować się automatycznie.
    Stres jako reakcja - stres to reakcja organizmu na wydarzenia zagrażające, zakłócające jego równowagę i wymagające uruchomienia niecodziennych sposobów zachowania się.
    Ten sposób myślenia zakłada, że stres to reakcja na zadziałanie sensora.  SENSORA
    Akcent kładzie się tutaj na objawy, których przyczyną są napotykane w życiu sytuacje trudne. Objawy te można zaklasyfikować jako: fizjologiczne lub psychiczne.
    Stres jako transakcja - stres jest wynikiem relacji człowieka i wymagań, jakie stawia przed nim otoczenie (albo mu się wydaje, że otoczenie je stawia). To, czy jakieś wydarzenie jest stresem zależy od cech tego wydarzenia oraz od tego jak zostanie odebrane przez jednostkę, co dla niej znaczy. Sytuacja stresowa to z reguły wydarzenie odbierane jako zagrażające. Jednostka będzie traktować sytuację jako zagrażającą, jeśli uzna, że nie potrafi sytuacji tej sprostać. Im bardziej jednostka czuje się pewna swoich możliwości sprostania sytuacji trudnej, tym jej stres mniejszy.


    Reakcje na stres

    Słowa kluczowe: fizjologiczne, psychiczne, gniew, strach.
    Definicje:
    Fizjologiczne reakcje na stres to swoista pozostałość po przodkach. Kiedyś były niezwykle użyteczne gdyż mobilizowały organizm do obrony życia. Dziś - straciwszy w dużej mierze swoje funkcje ochronne - często bywają kłopotliwe. Impulsem dla nich stają się najpierw zmiany w mózgu: gdy organizm odbierze sygnał o zagrożeniu zostają uwolnione pewne hormony i inne substancje chemiczne, które z kolei wpływają na niektóre organy i narządy organizmu.
    Zachodzą reakcje powodujące np.:
    -zwiększenie ilości czerwonych ciałek we krwi, co daje lepsze dotlenienie mięśni i mózgu
    -zwiększenie krzepliwość krwi, co zapobiega wykrwawieniu w razie zranienia
    -wzrost napięcia mięśniowego (zaciśnięte zęby, pięści
    -przyspieszenie oddechu
    -przyspieszenie tętna (bicie serca)
    -zwiększenie się odporności na ból
    -zmiany w termoregulacji, polegające na podniesienie się temperatury ciała, czego niekorzystnym skutkom przeciwdziała silne pocenie się.
    Psychiczne reakcje na stres mają charakter zdecydowanie przykrych doznań i powodują, że ludzie niekiedy unikają sytuacji trudnych, tylko dlatego, by nie narażać się na podobne przeżycia. Wśród nich znajdują się:
    - uczucie niepokoju
    - gniew, strach, przerażenie
    - pustka w głowie, trudności w koncentracji uwagi i pogorszenie sprawności procesów pamięciowych
    - kłopoty ze snem
    - trudności w podejmowaniu decyzji.
    - poczucie bezradności

    Objawy stresu

    Słowa kluczowe: symptomy: krótkotrwałe, długotrwałe, fizyczne, emocjonalne, zachowania.
    Definicje:
    Krótkotrwałe objawy fizyczne:
    -Przyspieszone bicie serca,
    -Wzrost aktywności gruczołów potowych,
    -Zimna skóra,
    -Zimne kończyny- dłonie i stopy,
    -Mdłości,
    -Przyspieszony oddech,
    -Napięcie mięśni,
    -Suchość ust,
    -Potrzeba oddania moczu,
    -Biegunka.
    Krótkotrwałe obniżenie efektywności pracy:
    -Trudności w podjęciu decyzji,
    -Utrata satysfakcji z pracy,
    -Postrzeganie sytuacji jako zagrożenia nie wyzwania ,
    -Zmiana funkcjonowanie umysłu
    -Utrata cennej energii poprzez doświadczanie roztargnienia, lęku, frustracji.
    Długotrwałe objawy fizyczne:
    -zmianą apetytu,
    -uczuciem zimna,
    -dolegliwościami: astma, bóle pleców, problemy trawienne, bóle głowy, wysypka skórna,
    -zaburzeniami w aktywności seksualnej,
    -bólami,
    -uczuciem zmęczenia
    Symptomy emocjonalne:
    -lęk, niepokój,
    -chaos myślowy, niemożność koncentracji uwagi,
    -złe samopoczucie,
    -poczucie utraty kontroli i przygnębienie,
    -zmiany nastroju: depresja, frustracja, wrogość, bezradność, rozdrażnienie, poirytowanie, niepokój, nerwowość,
    -ospałość,
    -trudności ze spaniem,
    -sięganie po alkohol i papierosy,
    -zmiana nawyków żywieniowych,
    -obniżenie popędu seksualnego,
    -sięganie po leki.
    Symptomy na poziomie zachowania – często długotrwałe oddziaływanie stresu przejawia się:
    -głośnym i szybkim sposobem mówienia,
    -ziewaniem,
    -małostkowością, tikami nerwowymi, obgryzaniem paznokci, uderzaniem palcami o blat stołu, nerwowym przemierzaniem pokoju, etc.
    -złymi nastrojami: irytacją, obronnością, krytycyzmem, agresją, irracjonalnością, przesadą w sposobie reagowania,
    -spadkiem efektywności: negatywnym nastawieniem, utartą obiektywizmu, niezdolnością do koncentracji i podejmowania decyzji, kłopotami z pamięcią, popełnianiem licznych błędów, zwiększoną podatnością na wypadki,
    -wzrostem absencji,
    -brakiem troski o własny wygląd.

      Przyczyny stresu

    Słowa kluczowe: wydarzenia życiowe, stres krótkotrwały, długotrwały.
    Definicje:
    Stres biologiczny: doświadczamy go w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia. Organizm uwalnia wówczas duże ilości adrenaliny- hormonu, który wywołuje pełną mobilizację “strategicznych” narządów, które mają do spełnienie nie bagatelną rolę, określaną w języku hormonalnym “walcz lub uciekaj”.
    Stres psychologiczny: pojawia się wskutek lęku przed utratą kontroli lub przed wymaganiami, które postrzegamy jako przerastające nasze możliwości. Może wywoływać go pośpiech czy problemy w relacjach z partnerem.
    Środowisko i praca jako źródło stresu: przykładem może być hałas, tłok, zanieczyszczenie, bałagan ale może wynikać również z trudności w pracy.
    Zmęczenie, wyczerpanie: stres jest tu następstwem np. długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy. Może pojawić się kiedy stawiamy sobie wygórowane wymagania lub nieefektywnie/ nieracjonalnie zarządzamy czasem.
    Terminem kryzysy życiowe określa się następujące zdarzenia: śmierć współmałżonka, rozwód, bankructwo, a także wiele innych, które potrafią załamać dotychczasowy porządek nawet osobom o wyjątkowo wysokiej odporności na stres.
    Różne zdarzenia życiowe mają specyficzną siłę oddziaływania. W wielu przypadkach można przewidzieć nadejście takiego zdarzenia i spróbować przygotować się na nie. Warto również przypomnieć sobie te kryzysy, których już doświadczyliśmy. Ich wpływ na naszą postawę wobec trudnych doświadczeń jest niepodważalny. Ciekawe prace z tego zakresu prowadzili dr T H Holmes i R H Rahe- skonstruowali skalę określającą wielkość stresu w “jednostkach zmian życiowych”- (LCU). Zamierzeniem autorów było stworzenie narzędzia, które pozwoli oszacować znaczenie rozmaitych wydarzeń życiowych dla rozwoju stresu i potencjalnych jego konsekwencji. Im wyższy wskaźnik, tym bardziej znacząca jest dla powstania stresu określona sytuacja życiowa lub zdarzenie. W oparciu o uzyskany wynik można oszacować własny wskaźnik ryzyka, a co za tym idzie zagrożenie problemami zdrowotnymi- zarówno natury psychicznej jak i fizycznej.

    Wypalenie zawodowe

    Słowa kluczowe: wyczerpanie, utrata wiary, brak nadziei, przepracowanie, awersja.
    Definicje:
    Wypalenie zawodowe – to powoli lub nagle ujawniający się stan wyczerpania fizycznego, duchowego i emocjonalnego objawiającego się w życiu zawodowym, w związku partnerskim, rodzinie. Poprzedza go długotrwały przerost wymagań bez odpowiednich środków równoważących.
    Etapy rozwoju wypalenia:
    - grzeczność, poprawność w relacjach ze współpracownikami i klientami
    - Przepracowanie
    - Zmniejszająca się grzeczność i poprawność …
    - …. co rodzi poczucie winy
    - Wzrastający wysiłek, aby zachowywać się w pracy poprawnie
    - Poczucie braku sukcesów zawodowych
    - Narastające poczucie bezradności
    - Brak nadziei
    - Awersja do klientów, apatia, silne negatywne emocje
    - Pełen syndrom objawów wypalenia.
    Na zespół wypalenia składają się trzy klasy problemów:
    I Wypalenie emocjonalne.
    II Deprecjonowanie innych.
    III Utrata wiary we własne możliwości.
    Wypalenie zagraża wówczas, kiedy:
    -Nie potrafisz odmówić przyjęcia na siebie dodatkowych zadań, obowiązków,
    -Przez długi czas działałeś pod wpływem silnej presji,
    -Przyjęte przez ciebie standardy nakazują ci wykonywać wszystko samodzielnie, bez delegowania zadań swoim podwładnym czy współpracownikom,
    -Stawiasz sobie zbyt wiele zadań na długi okres,
    -Przez długi czas udzielałeś zbyt wielkiego wsparcia emocjonalnego
    Objawy wypalenia:
    -Poczucie braku kontroli,
    -Nieuzasadnione przekonanie o utracie zdolności,
    -Narastająca tendencja do negatywnego myślenia,
    -Utrata celu, sensu i energii,
    -Wyłączanie się z życia społecznego, które może jeszcze bardziej nasilać istniejące problemy.
    Sposoby zapobiegania: aby uniknąć wypalenia w wymiarze psychicznym, powinieneś często upewniać czy się to co robisz nadal jest ciekawe, czy nadal sprawia ci przyjemność. Musisz pamiętać o tym, że zasoby twojej energii psychicznej są ograniczone- nie dopuść zatem do ich wyczerpania. Pomocne w tym zakresie są zachowanie asertywne- inni chętnie obarczają nas dodatkowymi zadaniami, konsumując tym samym naszą energię. Aby uchronić się przed tym, niezbędna jest umiejętność mówienia “nie” kiedy nie masz ochoty angażować się w jakieś kolejne przedsięwzięcia, w przeciwnym wypadku nieuchronnie grozi ci niebezpieczeństwo wypalenia.

      Następstwa stresu

    Słowa kluczowe: choroby somatyczne, nerwice.
    Definicje:
    Długotrwałe utrzymywanie się stresu, a tym samym następujących po nim reakcji fizjologicznych może doprowadzić do spadku odporności organizmu na zachorowanie, do samej choroby, przedłużenia jej trwania, powikłań:
    -choroby serca,
    -chorobę niedokrwienną,
    -zawał,
    -zaburzenie rytmu serca,
    -nadciśnienie tętnicze,
    -chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
    -wysoki poziom cholesterolu we krwi,
    -nerwice,
    -bezsenność,
    -obniżenie odporności,
    -zaburzenia miesiączkowania,
    -zaburzenia erekcji.
    Nerwica we współczesnym społeczeństwie jest chorobą tak powszechną, że zaczęto ją traktować jako chorobę społeczną, na równi np. z chorobami układu krążenia. Nerwica powstaje najczęściej na skutek urazów psychicznych związanych ze skrajnie trudnymi sytuacjami konfliktowymi lub frustracyjnymi (tzn. takimi, w których jakieś przeszkody uniemożliwiają osiągnięcie zamierzonych celów). Czynnikiem istotnym są długotrwałe albo powtarzające się często urazy psychiczne. Inne czynniki wspomagające rozwój nerwicy to:
    -długotrwały chroniczny stres wywołany rozmaitymi zdarzeniami lub przeżyciami psychicznymi,
    -brak lub wyczerpanie zasobów organizmu umożliwiających przystosowanie się (radzenie sobie ze stresem),
    -niektóre cechy osobowości,
    -brak wystarczającego oparcia wśród innych ludzi.

      Typowe sposoby radzenia sobie ze stresem

    Słowa kluczowe: trening autogenny, rozluźnianie, relaksacja, medytacja, odżywanie, sport, wypoczynek.
    Definicje:
    U progu dorosłości każdy ma już niezły repertuar typowych strategii radzenia sobie ze stresem. Radzenie sobie, czyli reagowanie na stres, jest zwykle całą serią zachowań, ich sekwencją, procesem. Zazwyczaj w obliczu sytuacji stresowej ludzie:
    -koncentrują się na problemie
    - koncentrują się na rozładowaniu emocji
    - podejmują działania unikowe
    Skoncentrowanie na problemie to np.:
    -samodzielna lub przeprowadzona z pomocą osób życzliwych, analiza sytuacji
    -rozpoznanie przyczyn problemów
    -szukanie sposobów na ich rozwiązania.
    Skoncentrowanie na emocjach to nie rozwiązanie samego problemu, lecz dostarczenie sobie ulgi emocjonalnej, rozładowania napięcia towarzyszącego stresowi np. poprzez:
    -płacz (to ujście dla poczucia żalu, bezradności)
    -krzyk, uderzenie pięścią w stół (to wyrzucenie z siebie złości)
    -wyładowanie nagromadzonej energii (np. poprzez szybki spacer)
    -stłumienie przykrych uczuć lekami uspokajającymi czy alkoholem.
    Skoncentrowane na unikaniu to podejmowanie działań zastępczych, odwracających uwagę od źródła stresu, jak np.:
    -pogrążenie się w pasjonującej lekturze
    -uczestnictwo w imprezach towarzyskich
    -oddanie się nieplanowanym zadaniom, np. sprzątaniu w szafie.
    Trening autogenny Schulza - to specjalna technika pozwalającą dość szybko i skutecznie uzyskać efekt "spokojnego ciała, a w ślad za tym - efekt wyciszenia psychicznego. Wykorzystuje się tu wiedze o tym, że napięcie fizyczne (mięśniowe) pociąga za sobą napięcie emocjonalne i odwrotnie: napięciu psychicznemu (emocjonalnemu) towarzyszy napięcie mięśni, usztywnienie ciała. Możemy zapanować nad psychika poprzez opanowanie ciała. W trakcie treningu autogennego prowadzonego metodą Schulza dążymy do uzyskania rozluźnienia mięśni kończyn i tułowia, a w efekcie - do uzyskania odprężenia emocjonalnego. Odbywa się to poprzez przekazywanie sobie autosugestii związanych z odczuwaniem ciężaru, a potem ciepła w ciele.
    Osoby praktykujące medytację łatwiej sobie radzą z sytuacjami stresowymi, trudnymi sytuacjami i są bardziej zrównoważone. Są bardziej elastyczne i łatwiej dostosowują się do zmieniającej się sytuacji. Medytacja daje lepsze zdrowie fizyczne i emocjonalne, harmonię ciała i umysłu, pewność siebie. Medytacja pozwala lepiej radzić sobie ze stresem, powoduje, że myśli będą bardziej spokojne, zrównoważone, uczy jak się relaksować i jednocześnie budować poczucie własnej wartości.
    Relaksacja skutecznie przeciwdziała szkodliwym psychologicznym i fizjologicznym efektom funkcjonowania człowieka w świecie pełnym stresu i pogoni za sukcesem. Relaksacja daje chwilę wytchnienia. Jest to czas, w którym człowiek może zagłębić się w siebie. Dać ciału, umysłowi i duszy siły do zmagania się z problemami dnia codziennego. Stosując odpowiednie techniki wyciszające może również osiągnąć tak dziś pożądany spokój wewnętrzny i harmonię.
    Relaksacja Jacobsona - trening polega na wykonywaniu określonych ruchów rękami, nogami, tułowiem i twarzą. Chodzi o to, by napinać i rozluźniać określone grupy mięśni. Systematyczne ćwiczenia uczą rozluźniać mięśnie - zaczynamy od tych, nad którymi panujemy, a potem potrafimy rozluźniać nawet te pozostające poza naszą kontrolą, np. mięsień serca, mięśnie trzewne.
    Chcąc stawić czoła stresowi należy dbać i o sprawność ciała, i o sprawność umysłu. Problemy psychiczne wpływają na obniżenie sprawności ciała, zaś problemy z funkcjonowaniem organizmu obniżają wydolność psychiczną: intelektualna i emocjonalną.
    Dbanie o ciało to:
    -prawidłowe odżywianie się
    -ruch
    -stosowanie środków zabezpieczających przed infekcjami np. szczepienia
    -wyważenie pracy i wypoczynku
    -unikanie środków niszczących organizm, takich jak narkotyki, alkohol, nikotyna
    Dbanie o ducha:
    -zdobywanie wiedzy o sobie i świecie
    -zyskiwanie nowych umiejętności
    -zdobywanie przyjaciół
    -budowanie realistycznego i przyjaznego obrazu siebie i innych ludzi
    -utwierdzanie się w swojej wartości.
    Zadziwiająco dużo stresu generują produkty, które spożywamy w ciągu całego dnia. Poprzez konsumpcję pewnych napojów czy potraw, poddajemy nasz organizm pod wpływ stresu chemicznego.
    Podobnie dzieje się wówczas, kiedy nasza dieta jest źle zbilansowana, tzn. dostarczamy sobie pewnych składników, zaś zapominamy o innych- równie ważnych. Spożywanie nadmiernych ilości kalorii prowadzi do otyłości, a to w konsekwencji obciąża serce, płuca, obniża sprawność.
    Ważne jest byś był świadom wpływu na organizm następujących produktów:
    -Kofeiny - kofeina działa na organizm silnie pobudzająco - jest to jeden z powodów dla których ją pijemy
    -Alkohol - małe ilości alkoholu pomagają się odprężyć, zrelaksować. Większe natomiast zakłócają funkcjonowanie organizmu, zaś duże prowadzą do wyniszczenia.
    -Nikotyny - nikotyna bezpośrednio po wniknięciu do organizmu, wywołuje uczucie relaksacji, natomiast już po chwili powoduje przyśpieszenie akcji serca i wzrost napięcia.
    -Węglowodany - potrawy wysoko słodzone powodują doenergetyzowanie organizmu. Niemniej już wkrótce po spożyciu następuje wzrost poziomu insuliny, której zadaniem jest obniżenie zawartości cukru we krwi. W konsekwencji poziom cukru wraca do poziomu sprzed spożycia produktu i odczuwamy to jako spadek energii.

      Zasoby do radzenia sobie ze stresem

    Słowa kluczowe: osobiste, społeczne, podatności na stres.
    Definicje:
    Zasoby osobiste to:
    -dobry stan zdrowia, siły witalne, duża energia życiowa,
    -umiejętność analizowania sytuacji, nazywania problemu, rozwiązywania problemu, poszukiwania informacji i ich źródeł (takich, jak np. odpowiednie instytucje, organizacje czy konkretne osoby), uwzględniania alternatywnych rozwiązań i wybierania odpowiednich planów działania,
    -umiejętności interpersonalne, takie jak umiejętność komunikowania się i zachowania wobec innych ludzi w taki sposób, który przychylnie ich nastawia, wzbudza sympatię i życzliwość,
    -właściwości osobowościowe, jak wysoka samoocena, wiara we własną skuteczność, przekonanie o „rozwiązywalności” problemu, o tym, że ma się wpływ na pozytywny rozwój wydarzeń.
    Zasoby społeczne to:
    -wsparcie rzeczowe polegające na przekazywaniu wiedzy i informacji o tym, co można lub powinno się zrobić w trudnej dla siebie sytuacji, na pomocy materialnej,
    -wsparcie emocjonalne polegające na wysłuchaniu, okazaniu zrozumienia, pocieszeniu.